Афанасьева Евдокия Федоровна 

Быйыл Улуу Кыайыы өрөгөйдөөх 80 сыллаах үбүлүөйүн көрсө, биһигини иитиспит ийэбит, Россия норуотун уерэҕэриитин туйгуна, Саха Өрөспүүбүлүкэтин «Педагогическай династия», «Учууталлар учууталлара» анал бэлиэлэринэн бэлиэтэммит Тараҕай нэһилиэгин бочуоттаах гражданина, олохтоох оскуола нуучча тылын уонна литературатын ветеран учууталын Евдокия Федоровна Афанасьева туһунан ахтыы суруйар санаам тиийэн кэллэ.

Төрөппүт ийэм барахсаны, Зоя Николаевнаны олох өйдөөбөппүн. Күн сириттэн ыарахан ыарыыга ылларан, эдэр сааһыгар курэммитэ. Ол кэмҥэ быраатым Коля 2-лээх, эдьиийим Уля 6-лаах, убайдарым Алексей, Егор, Спиридон оскуолаҕа уерэнэр саастаах уонна мин 5-тээх эбиппит. Арай төрөппүт ийэбин хаартыскаларынан уобарастаан көрөр курдукпун…

Ыал буолан, оҕо төрөтөн, олох олорон санаатахха, биһигини иитиспит ийэбит Евдокия Федоровна ураты хорсун быһыыны оҥорбут диэн сыаналыыбын. 6 оҕолоох огдообо киһиэхэ ыал буоларга сөбүлэммитэ биһиги аҕабытыгар таптала куустээҕин туоһулуур! Ыал буолан баран, ийэбит Евдокия Федоровна аҕабытынаан Спиридон Васильевичтыын балтыбытын Машаны иитэ ылбыттара.

1959 сыллаахха Саха Государственнай университеты бүтэрэн, Евдокия Федоровна Табаҕа оскуолатыгар нуучча тылын уонна литературатын учууталынан үлэлии кэлбит. Кини а5а дойду улуу сэриитин кэмнэрин маннык ахтар этэ:

«27.12.1934 сыллаахха тереебутум, ону докумуонум 1935 сыллааҕынан толоруллубута. Сэрии са5аланыытыгар сэттэбин туолан эрэр о5о усулуобуйа суох буолан үөрэммэккэ 10 сааспар дылы оччотооҕу «Кыһыл өтүйэ» колхозка сайынын хортуоппуй көрөр оҕолор звеноларыгар, кыһынын сиэмэ бурдугу тарбахпытынан талан ыраастыырга, 9 сааһым кэннэ мас эрбээһинигэр улэлээбитим. Кыайыы буолар сылыгар биирдэ оскуолаҕа үөрэнэ киирбитим. Онон оҕо буолан оонньооботоҕум, аччыктыыртан, тоҥортон атыны билбэтэҕим.

Ыал улахан оҕото буолан 5 бырааппын уонна бэйэм олохпор 7 оҕону атаҕар туруорустум!»

Салгыы «Маҥнайгы учууталга, үөрэммит кыһаҕа махтал» (1995 сыл олунньу 15 кунэ) кинигэҕэ суруллубут ахтыыттан быһа тардан киллэрэбин:

«Маҥнай кэллэхпинэ оскуола сэттэ кылаастаах этэ, директорынан Тимофей Саввич Попов, завуһунан Варвара Петровна Брызгалова улэлииллэрэ. Педколлектив 11 киьиттэн турара. Миэхэ 1, 4, 5 кылаас нуучатын тылын биэрбиттэрэ, общественнай улэ быһыытынан старшай пионер баһаатайын улэтин ылбытым. 1 кылааска кылаас салайааччыта этим. Саамай сөбүлээбитим бэйэм кылааһым о5олорун. Онно үөрэнэллэрэ Маркова Дора, Маркова Вера, Маркова Света, Эверстов Вася, Романов Павлик, Шишигин Гоша, Керемясова Настя, Романов Гоша, Романов Ваня, Зыкова Маруся, Егорова Леонида, Зыков Валентин о.д.а оҕолор. Үөрэхтэригэр да үчүгэйдэрэ уонна ханнык баҕарар общественнай үлэҕэ активнайдык кытталлара.

Үлэбэр суолбун – ииспин буларбар бастакы сылбар улахан көмөнү оҥорбуттара А.И. Картынен, А.Н. Шарина, В.П. Брызгалова, Т.С. Попов,
С.В. Шишигин, М.Е. Васильев. Кинилэр миэхэ уруок да методикатыгар, оҕону да иитии боппуруостарыгар сүбэлэрэ элбэх этэ.

Ол сыл, 1960 с. сайын бэс ыйын 8 – 10 күннэригэр районнай пионерскай слет буолбута. Онно 10 пионердаах бастыҥ пионерскай звенолар пионерскай ступеннар көрдөбүллэринэн төһө билэллэригэр, сатыылларыгар курэхтэһиилэр буолбуттара. Онно киирбиттэрэ алтыс кылаас звенота. Васильев Миша, Марков Дося, Егоров Роберт, Аргунов Петя, Шишигин Алеша, Егорова Феня, Барашкова Поля, Старостина Мотя, Маркова Валя, Скрябина Клара. Курэхтэһии түмүгүнэн Майа оскуолатын хамаандатыттан 0,5 очконан хаалбыт аатыран, Тиксиигэ киирэр путевканан наҕараадаламмыппыт.

Үлэлээбитим тухары эппиэтинэспин хаһан да сүтэрбэтэҕим. Оннук бэйэм үөрэппит бириистээх миэстэлэргэ тиксэн үөрдүбүт-көтүппүт оҕолорбун махтанан туран ахтабын: Васильева Надя, Охлопкова Оля, Трифонова Даша, Сидоров Гена, Сидорова Лина, Игнатьева Роза, Тарасова Нина, Тарасова Настя, Афанасьева Маша – 5 төгүл. Тарасова Н. уонна Афанасьева М. республиканскай олимпиадаҕа киирэн III миэстэ буолбуттара. 17 сыл гуманитарнай цикл салайааччытынан улэлээбитим.

Туох ыытыллар улэҕэ күүһүм кыайарынан кыттан кэллим. Математическай темаҕа 7 дакылааты суруйбутум, барыта оройуоҥҥа да өрөспүүбүлүкэҕэ да биһирэммитэ. Үөрэппит оҕолорбуттан 23 үөрэнээччим нуучча тылын учуутала буола сылдьаллар. Онтон 4-н кытта бииргэ улэлии сылдьабын.

Энтузиаст, бэйэлэрин дьыалаларыгар бэриниилээх, суохтан баары оҥорон ааспыт учууталларынан ааттыам этэ Д.Ф. Макаровы, С.С. Платоновы,
С.В. Шишигины уонна Л.А. Маркованы.

С.В. Шишигин элбэх өйүн – санаатын, дьоҕурун, бириэмэтин биэрэн тэрийбит «Албан аат уонна Улэ» музейа билигин нэһилиэк музейа буолан ыччаты төрөөбүт кыраайдарын историятын билэргэ үөрэтэр; биир дойдулаахтарын хорсун быһыылара, үлэҕэ, үөрэххэ бастыҥ ситиһиилэрэ Ийэ дойдуларын таптыылларыгар холобур буола турар…»

Ити курдук, бэйэтин ахтыытыгар сурулларын курдук, иитиллибит ийэбит Евдокия Федоровна үлэтигэр олус бэриниилээх учуутал этэ. Бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсан баран Дьокуускай куоракка олорор кэмигэр “Катюша” ветераннар кулууптарын бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитэ. Улуу Кыайыы 65 сылыгар, сэрии кыттыылааҕын огдообото буолан, куоракка биир хостоох таас дьиэни туруорсан ылбыта.

Төрөппүттэрбит үтүө холобурдарынан, алта бииргэ төрөөбүттэр учуутал идэтин баһылаан, салайар үлэҕэ уонна үөрэҕирии эйгэтигэр дьоһуннаахтык үлэлии сылдьабыт. Балтыбыт Маша Табаҕа орто оскуолатын үрүн көмүс мэтээлинэн бүтэрэн цитолог – врач идэтин баһылаан, мед центрга отдел сэбиэдиссэйинэн үлэлиир.

 

 

Автор:Афанасьева Е.Ф. ахтыытыгар олоҕуран суруйда Жиркова А.С.